Nederlands 
Deutsch Leiden viert haar Ontzet van Leiden ieder jaar op 3 oktober, 'bij Alckmaer begint de Victorie' en in Groenlo wordt de belegering uit 1627 groots nagespeeld. Maar Mook en Middelaar heeft ook haar indrukwekkende geschiedenis uit de periode van de Tachtigjarige Oorlog (1568 - 1648). Bekend zijn natuurlijk de grote Slag op de Mookerheide uit 1574, de legende van Kiste Trui en het verhaal van de kapel van Onze Lieve-Vrouw van de Dwaallichtjes op de Mortel. Maar er is hier veel meer gebeurd!
De Haven van Mook
Vóór en in het begin van de Tachtigjarige Oorlog was Mook een belangrijke overslaghaven voor Nijmegen. De wegen waren slecht en onveilig en veel goederen werden per schip aangevoerd over de Maas. In het drukke haventje van Mook werden deze goederen uitgeladen en met karren, over de heide, naar Nijmegen gebracht. Hoe langer de oorlog duurde, hoe minder deze voor Mook belangrijke economische activiteit werd.
Mook als onderdeel van het hertogdom Kleef, Middelaar onderdeel van Gelre
De Tachtigjarige Oorlog begon als een opstand. Een opstand van de 'Nederlandse' Edelen onder aanvoering van Willem van Oranje tegen het wettelijke Spaanse gezag. Maar Mook hoorde eigenlijk helemaal niet bij een van die opstandige Nederlandse Gewesten. Mook was in die tijd onderdeel van het hertogdom Kleef! Voor Middelaar was dat anders. Middelaar was wel onderdeel van het hertogdom Gelre en meer precies Middelaar was een van de acht ambten van het Overkwartier, oftewel het Kwartier Roermond van dit hertogdom. Maar waar je in die tijd ook bij hoorde, daarmee kon je het oorlogsgeweld niet ontkomen
Mook en Middelaar overlopen door de strijdende legers
Werd het hier in Mook en Middelaar weer rustig na die verschrikkelijke Slag op de Mookerheide in 1574? Allesbehalve dat. De strijdende partijen vochten tot 1591 om de macht in de stad Nijmegen en hun troepen trokken jarenlang plunderend en vernietigend door deze streek. Ook werd er gevochten om de controle over de Maas als belangrijke transportweg. Wie het tolkasteel Huyse Middelaer in bezit had, had ook de macht over het goederenvervoer over de rivier. Om Huyse Middelaer werd dan ook vaak en hard gevochten. Middelaar werd door het oorlogsgeweld zwaar getroffen en de bewoners vluchtten voor tientallen jaren naar veiliger oorden.
Maarten Schenck van Nijdeggen
In Middelaar is een straat vernoemd naar deze roemruchte legeraanvoerder uit de Tachtigjarige Oorlog. Maarten wist als aanvoerder in zowel Spaanse dienst als later in het Staatse leger belangrijke overwinningen te behalen. Hij vocht als militair niet alleen in dienst van de strijdende partijen maar hij brandschatte en plunderde met zijn manschappen, die 'de Pauwhanen' werden genoemd, tot schrik van de inwoners van Nijmegen tot aan Venlo en van Oost-Brabant tot diep in het hertogdom Kleef, de hele streek. Ook Mook en Middelaar moet geleden hebben onder zijn schrikbewind. Hij verdronk bij zijn poging om 'in naam van Oranje', in 1589, Nijmegen te veroveren op de Spanjaarden.
Mook en Middelaar midden in het frontgebied
Vanaf 1591, toen Maurits Nijmegen definitief veroverd had op de Spanjaarden, lagen Mook en Middelaar tot 1641 midden in het frontgebied van de oorlog. Met de nieuwe Republiek, waar Nijmegen vanaf 1591 toe behoorde, in het noorden en de Spaanse troepen die het zuiden in hun greep hadden lag onze streek precies daar waar de legers elkaar het vaakst troffen. Zo verzamelde Frederik Hendrik in 1629 zijn troepenmacht van 20.000 manschappen op de Mookerheide als voorbereiding op zijn aanval op 's Hertogenbosch. Wat een leed moet dat voor de plaatselijke bevolking geweest zijn om dagenlang 20.000 soldaten en huurlingen, onder erbarmelijke omstandigheden, in de buurt te hebben gehad. Niets was veilig en alles werd geroofd.
De Limburgse Veldtocht
Een tweede uitval van Frederik Hendrik om de Spanjaarden uit de zuidelijke Gewesten te verjagen vond plaats in 1632 en weer verzamelt hij 24.000 van zijn manschappen op de Mookerheide. Dit keer ging de veldtocht Limburg in. Tot aan Maastricht werden de steden veroverd maar de Spanjaarden kwamen terug en in 1635 was al het gebied alweer heroverd door het Spaanse leger, waaronder Kroatische huurlingen die de pest meebrachten. Deze afschuwelijke epidemie zou alleen al één derde van de bevolking van Nijmegen tot slachtoffer maken. Maar ondanks bidden in de toenmalige St. Rochuskapel naast de dorpskerk in Mook, moet deze plaag hier ook tot verschrikkelijke taferelen hebben geleid.
Het einde van de oorlog
De verovering van Gennep en het Genneperhuys in 1641 was een van de laatste oorlogshandelingen van Frederik Hendrik, die de bijnaam 'de Stedendwinger' had. In 1648 werd de vrede tussen de Republiek en Spanje getekend in Münster en was de oorlog eindelijk ten einde in onze streken. Wrang is het te constateren dat waar Mook en Middelaar en omstreken decennia lang gezucht hadden onder het oorlogsgeweld, de gewesten Holland, Utrecht en een deel van Zeeland al 50 jaar de welvaart van de Gouden Eeuw kenden!
